O tym, jak Tadeusz Gałecki zostawał Andrzejem Strugiem

Jaki ciąg wypadków doprowadził młodego włościanina do skonfliktowania z carskimi władzami i wywrotowej działalności, która zakończyła się zesłaniem? Tadeusz Gałecki urodził się w 1871 roku w kamienicy przy Krakowskim Przedmieściu 38 w Lublinie. Był synem Władysława, ziemianina, który stracił rodzinną posiadłość po powstaniu styczniowym. Powodzenie w handlu artykułami kolonialnymi pozwoliło jednak ojcu przyszłego pisarza zgromadzić majątek, za który kupił folwark Konstantynówka pod Lublinem. Młodość spędzona na wsi zaowocowała wszczepieniem młodemu Tadeuszowi postawy patriotycznej, a także wyrobiła w nim ciepłe uczucia dla ludu, co znalazło wyraz w jego twórczości literackiej. Z tego okresu pochodzi również jego późniejszy pseudonim literacki – Andrzej Strug był woźnicą w majątku ojca.

 

W 1883 roku dwunastolatek rozpoczął naukę w gimnazjum męskim w Lublinie kierowanym przez Mikołaja Siengalewicza. Placówka ta, którą ukończyli również Bolesław Prus i Aleksander Świętochowski, wyróżniała się wyjątkowo bezwględnymi metodami rusyfikacji uczniów, co odnosiło chyba skutek odwrotny do zamierzonego: w szkole licznie powstawały kółka samokształceniowe i inne tajne organizacje uczniowskie. To właśnie działałność w tego typu stowarzyszeniach, która polegała m.in. na lekturze zakazanych dzieł, rozbudziła w młodym Gałeckim zainteresowania społeczno-polityczne. Jak czytamy w opinii wystawionej przez dyrektora szkoły dla władz Instytutu Rolniczo-Leśnego w Puławach:

 

„W VIII klasie znalazłem osobiście u Tadeusza Gałeckiego książkę w języku polskim, wydrukowaną w Warszawie, ale będącą przekładem obcego dzieła dotyczącego położenia klasy robotniczej i w ogóle ustroju społecznego, co w każdym razie może dowodzić, że on zbyt wcześnie zaczął się interesować tego rodzaju zagadnieniami”.

Nie można przecenić roli tych doświadczeń w rozwoju młodego Gałeckiego. To właśnie w gimnazjum ukształtował się jego stosunek do problematyki społecznej, wtedy po raz pierwszy zetknął się z myślą marksistowką, wtedy też nauczył się, jakie możliwości i zagrożenia wiążą się nielegalną działalnością. Świadectwo ważności tego okresu życia przyszłego pisarza przynoszą autobiograficzne fragmenty Dziejów jednego pocisku z 1910 roku.

 

Po zdaniu matury w 1893 roku Gałecki, wbrew zainteresowaniom, ale zgodnie z wolą rodziców, został studentem Instytutu Rolniczo-Leśniczego w Puławach. Realizował się jednak społecznie podczas pracy w działających na terenie instytutu Związku Młodzieży Polskiej oraz Koła Oświaty Ludowej. Zajmował się edukacją ludności wiejskiej w okolicy. Niestety, już w 1895 roku po rozpoczęciu studiów, działałność Tadeusza została przerwana na pięć lat...

H. Michalski, Andrzej Strug, Rzeszów 1988.

S. Sandler, Andrzej Strug wśród ludzi podziemnych, Warszawa 1959.

S. Krzykała, Studenci Instytutu Rolniczo-Leśnego w walce z caratem (1869–1914), Lublin 1962.

Wspomnienia o Andrzeju Strugu, wstęp i oprac. S.Sandler, Warszawa 1965.

  Aktualna ocena: 3,2 (głosów: 1276)